De toename aan fake news is het gevolg van het verloren evenwicht tussen twee functies van media: Waarheidsvinding en het trekken van de aandacht van de consument.

Uit Kritisch denken wiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Stelling: De toename aan fake news is het gevolg van het verloren evenwicht tussen twee functies van nieuwsmedia: Waarheidsvinding en het trekken van de aandacht van de consument.

Argumentatie

  • Door de enorme toename van het aantal media, het wegvallen van 'entry barriers' (iedereen kan tegenwoordig met minimale middelen digitaal tekst, audio of video content produceren en te gelde maken) en de verhoging van de omloopsnelheid van allerlei uitingen bevinden de traditionele media zich in een lastig parket.
  • Enerzijds hebben ze te maken met klanten (bv. abonnees van de krant, burgers met televisieabonnementen) die minder dan vroeger trouw zijn aan een medium (bv. vanwege een gedeeld wereld/maatschappijbeeld) en er aan gewend zijn geraakt dat in de gedigitaliseerde samenleving alles zoveel mogelijk gratis en direct beschikbaar is.
  • Anderzijds zijn ze in veel gevallen eigendom van investeringsmaatschappijen en holdings die als primair doel het genereren van meer aandeelhouderswaarde hebben.


  • Door deze 'double bind' zetten ze in de concurrentie om de schaarse aandacht van kijkers, lezers en surfers steeds extremere middelen in. Uit de psychologie (en trouwens ook uit eigen ervaring) weten we wat werkt: korte, heftige boodschappen die inspelen op sensatie (verlangens of angsten) en die vooral het bestaande wereldbeeld (dat door de gekoppelde advertentie id's bekend is) versterken. Dat levert de meeste clicks/views en daarmee advertentieinkomsten op.
  • Genuanceerde boodschappen, gecheckte feiten, diepgravende achtergrondartikelen etc. scoren in deze concurrentiestrijd niet en delven het onderspit. Daarmee komt wat misschien wel de belangrijkste functie van (nieuws)media is onder druk te staan: waarheidsvinding.


  • Burgers consumeren nieuwsmedia omdat ze een beeld willen krijgen van wat er in de wereld gebeurt (nieuwsfeiten) om zo mee te kunnen praten, zich een mening te vormen en keuzes en beslissingen te maken. Ze vertrouwen er daarbij op dat degene die verslag doet dat zoveel mogelijk accuraat, objectief en volledig doet.
  • Maar ze realiseren zich niet dat de journalisten of contentmakers die vanuit deze waarden werken steeds meer in de minderheid geraken en niet aan bod komen door een proces van sociale selectie.
  • Het eindresultaat is een medialandschap waarin iedereen voortdurend door steeds heftiger prikkels getriggerd wordt (zoals GeenStijl het noemt: 'boosmakertje du jour') terwijl burgers steeds slechter en onvollediger geïnformeerd raken en de samenleving als geheel daar onder lijdt.